Fobia społeczna
Fobia społeczna to zaburzenie lękowe, które jest w stanie sparaliżować życie osoby cierpiących na nią. Sprawdź czy objawy fobii społecznej nie są Twoim udziałem.
Jeśli szukasz wsparcia psychoterapeuty online
Psychoterapia online w leczeniu fobii społecznej
Umów spotkanie z jednym z naszych specjalistów i zobacz jak możemy Ci pomóc!
Fobia społeczna
Ten dzień był wyczekiwany od dawna: zjazd rodziny Kowalskich. Kuzyni, ciotki, dziadkowie, nawet wiecznie nadąsany wujek Heniek – nie mogli się doczekać, aż znów się zobaczą i nadrobią lata rozłąki.
Większość odliczała dni z ekscytacją, ale nie Marta. Dla niej każda mijająca chwila przybliżała to, co wydawało się nieuniknionym koszmarem.
Już sama myśl o spotkaniu sprawiała, że pociły jej się dłonie. Nie miała ochoty na niepotrzebne rozmowy i mierzenie się z oceniającym wzrokiem krewnych. W głębi duszy marzyła, by coś pokrzyżowało jej plany – awaria samochodu, burza, cokolwiek. Każda wymówka była lepsza niż konfrontacja z rzeczywistością.
Marta od lat ogranicza tego typu wyjścia do minimum, uciekając przed nieustającym lękiem, który pojawia się, gdy tylko musi opuścić dom.
Brzmi znajomo? Jeśli tak, warto przyjrzeć się bliżej temu, czym jest fobia społeczna – problem, z którym Marta zmaga się każdego dnia.
Objawy fobii społecznej
Objawy fobii społecznej obejmują doświadczanie silnego lęku przed negatywną oceną, obawę przed ośmieszeniem się, a także odrzuceniem przez innych, kiedy osoba podejmuje interakcje społeczne, co wpływa na jej zdrowie psychiczne.
Charakteryzuje to wyraźne unikanie znalezienia się w sytuacjach budzących obawę, omijanie bycia w centrum uwagi, unikanie kontaktu wzrokowego w relacjach społecznych z innymi ludźmi.
W sytuacjach społecznych osoby cierpiące na te zaburzenia lękowe mogą doświadczyć symptomów pod postacią somatyczną, które składają się z następujących objawów:
- Drżenie rąk
- Pocenie się
- Kołatanie serca
- Nagła potrzeba skorzystania z toalety lub obawa oddania moczu
- Uczucie dławienia
- Uczucie oszołomienia
- Poczucie nierealności przedmiotów (derealizacja) lub nierealności siebie samego (depersonalizacja)
- Obawa utraty kontroli
- Poczucie drętwienia
- Trudności w mówieniu
- Bóle brzucha
W przypadku fobii społecznej u dzieci trudności mogą objawiać się płaczem, napadami złości, zastyganiem w bezruchu, przyleganiem do dorosłych, kurczeniem się lub odmową mówienia w sytuacjach społecznych.
Kluczowym aspektem fobii społecznej jest unikanie sytuacji, które wywołują lęk, lub znoszenie ich z dużym trudem.
Czym jest fobia społeczna?
Według klasyfikacji DSM-5, fobia społeczna, znana również jako zaburzenie lęku społecznego lub zespół lęku społecznego, to rodzaj zaburzeń lękowych, w którym osoba doświadcza intensywnego lęku lub niepokoju w sytuacjach społecznych, gdzie jest narażona na ocenę innych. Towarzyszy temu obawa, że zachowanie zostanie źle ocenione lub doprowadzi do upokorzenia.
U osób dotkniętych fobią społeczną lęk pojawia się niemal zawsze i może prowadzić do unikania tych sytuacji społecznych lub znoszenia ich z ogromnym stresem. Lęk jest nieproporcjonalny do rzeczywistego zagrożenia i trwa co najmniej 6 miesięcy, co utrudnia funkcjonowanie.
Diagnoza fobii społecznej wymaga upewnienia się, że objawy nie są skutkiem wywołanym przez substancje psychoaktywne, nadużywanie alkoholu, inne zaburzenia psychiczne lub medyczne.
W przypadku, gdy lęk dotyczy tylko wystąpień publicznych, diagnoza odnosi się do funkcjonowania w tych określonych sytuacjach społecznych.
Występowanie fobii społecznej
Według DSM-5, fobia społeczna jest jedną z najczęściej występujących przypadłości należących do grupy zaburzeń lękowych.
W Stanach Zjednoczonych roczna częstość występowania tego zaburzenia wynosi około 7%. W Europie na fobię społeczną cierpi około 2,3% osób.
Osoby dotknięte fobią społeczną to częściej kobiety niż u mężczyźni, a różnice te są bardziej widoczne wśród nastolatków i młodych dorosłych. Wśród starszych dorosłych częstość występowania fobii społecznej jest niższa, wynosząc od 2% do 5%.
Najczęściej objawy lękowe pojawiają się w okresie dojrzewania, zwykle między 8. a 15. rokiem życia.
Przyczyny fobii społecznej
Fobia społeczna, jak wiele innych zaburzeń psychicznych, ma złożone przyczyny, które obejmują czynniki biologiczne, psychologiczne i społeczne.
Te różne wpływy współdziałają, tworząc indywidualny obraz postaci fobii.
Czynniki Genetyczne
Fobia społeczna często ma podłoże genetyczne. Osoby z tym zaburzeniem mogą mieć wrodzoną skłonność do lęku oraz obaw przed negatywną oceną.
Oznacza to, że jeśli ktoś w rodzinie cierpi na fobię społeczną, ryzyko jej wystąpienia u innych członków rodziny może być wyższe.
Czynniki Temperamentalne
Pewne cechy osobowości, takie jak behawioralne zahamowanie (tendencja do unikania nowych sytuacji i ludzi), mogą zwiększać ryzyko rozwoju fobii społecznej.
Dzieci, które są bardziej wstydliwe i niepewne w nowych sytuacjach, mogą być bardziej podatne na lęk w kontaktach społecznych.
Czynniki Środowiskowe
Doświadczenia z dzieciństwa, takie jak przemoc lub zaniedbanie, mogą przyczynić się do rozwoju fobii społecznej.
Również obserwowanie lękowych zachowań rodziców czy opiekunów może wpłynąć na sposób, w jaki dziecko uczy się radzić sobie w sytuacjach społecznych.
Interakcje Genów i Środowiska
Fobia społeczna rozwija się często w wyniku złożonej interakcji genów i środowiska.
Na przykład, dzieci z naturalną skłonnością do behawioralnego zahamowania mogą być bardziej narażone na wpływy środowiskowe, które zwiększają lęk społeczny.
Leczenie fobii społecznej
Prowadzenie leczenia i terapii fobii społecznej może obejmować psychoterapię, formy leczenia farmakologicznego lub kombinację obu tych metod.
Jeśli chodzi o leczenie zaburzeń lękowych, ważne jest kompleksowe podejście, w tym uwzględnianie takich aspektów jak zaburzenia współistniejące i sprawne działanie, gdyż nieleczona fobia społeczna może powodować nasilenie objawów i wiele trudności w codziennym funkcjonowaniu.
Najczęściej stosowaną formą psychoterapii jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która pomaga pacjentom zidentyfikować i zmienić negatywne myśli oraz przekonania na temat sytuacji społecznych, a także stopniowo eksponować się na sytuacje wywołujące lęk społeczny w kontrolowany sposób.
Psychoterapię łączy się z leczeniem farmakologicznym, obejmując leki przeciwdepresyjne, takie jak stosowanie inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny, mogą być stosowane w celu złagodzenia objawów lękowych przy leczeniu fobii społecznej.
Ważne jest również wsparcie społeczne i edukacja osób cierpiących, by pomóc w zrozumieniu i zarządzaniu fobią społeczną. U dzieci zaleca się uczestnictwo w takich zajęciach jak trening umiejętności społecznych.
U dzieci zaleca się uczestnictwo w takich zajęciach jak trening umiejętności społecznych.