Choć większość z nas rozumie, czym jest samoocena, to warto poznać jej definicję. Jest to „postawa wobec samego siebie, zwłaszcza wobec własnych możliwości oraz innych cech wartościowych społecznie. Poczucie własnej wartości kształtuje się już we wczesnym dzieciństwie. Proces kształtowania się poczucia wartości trwa przez całe życie” (Szewczuk, 1985). Wydźwięk tego, co o sobie myślisz, może być pozytywny lub negatywny. O zdrowej samoocenie mówimy, gdy masz tendencję do przyjaznego oceniania zarówno siebie, jak i swojego życia. Między innymi dzięki temu możesz radzić sobie lepiej z codziennymi problemami. Niskie poczucie własnej wartości z kolei sprawia, że masz tendencje do postrzegania siebie, swoich czynów oraz życia w sceptyczny, czasami wręcz destrukcyjny sposób.
Co zrobić, jeśli okazuje się, że masz niskie poczucie własnej wartości? Jeśli jesteś, w swojej ocenie, gorsza od innych? Kiedy wydaje ci się, że czegoś ci brakuje a myśli – gorzkie, wstydliwe i krytyczne – niemalże nigdy cię nie opuszczają?
Co prowadzi do powstania niskiej samooceny?
Zastanawiałaś się kiedyś nad tym, jakie aspekty życia codziennego, myśli i emocji odnoszą się do tego, w jaki sposób postrzegasz samą siebie? Wpływ na to ma wiele czynników – poczucie własnej godności, samoakceptacja, wiara w siebie, pojęcie siebie czy też skuteczność w działaniach. Wszystko to jest odniesieniem do ogólnej opinii, jaką masz na swój temat oraz wiary we własne możliwości. A jakby tego było mało, wszystko jest ze sobą połączone i układa się w tzw. błędne koło. Niska samoocena bierze się więc najczęściej z negatywnych doświadczeń. To one będą zniekształcać wiele różnych aspektów twojego życia. Skupiając się na słabościach obwinianiu się, wątpliwościach na swój temat, lekceważeniu pozytywnych cech czy też samokrytycyzmie.
Jakie są najczęstsze przyczyny niskiego poczucia własnej wartości?
- Zaniedbywanie fizyczne i emocjonalne, czyli np. brak uwagi oraz rozmowy czy okazywania uczuć. Na zmniejszenie poczucia własnej wartości mogą mieć wpływ u dzieci także przemoc fizyczna – kary oraz znęcanie się.
- Niemożliwość sprostania wymaganiom i oczekiwaniom rodziców, nauczycieli oraz innych ważnych dla ciebie osób.
- Trudne wydarzenia życiowe i stres – choroba, żałoba, itp.
- Brak pozytywnych doświadczeń, do których można wrócić myślami w chwili załamania.
Niska samoocena, czyli jakie jest Twoje przekonanie na swój temat?
Poglądy na temat tego, kim jesteś, przekonania na własny temat – to one znajdują się w centrum poczucia wartości człowieka. Pojawiają się w twoim życiu jako stwierdzenie faktów, jednak czy zawsze są one dokładnym zapisem wydarzeń z przeszłości? Otóż niekoniecznie. Są to raczej wnioski wysnuwane na własny temat, opinie wygłaszane na podstawie doświadczenia życiowego lub komunikaty oraz oceny, które docierają do ciebie i pokazują, jakim jesteś człowiekiem. Można wręcz powiedzieć, że wszystko zaczyna się od negatywnego myślenia o sobie. Niskie poczucie własnej wartości będzie w takim wypadku rezultatem tych myśli. Jakie emocje mogą ci wtedy towarzyszyć? Przede wszystkim poczucie winy, lęk, wstyd, frustracja, zranienie, a nawet depresja.
Jak podnieść poczucie własnej wartości i jak je kształtować?
Co należy zrobić, aby niska samoocena stopniowo, aczkolwiek konsekwentnie zaczęła piąć się w górę? Przede wszystkim konieczne jest znalezienie oraz zidentyfikowanie negatywnych przekonań na swój temat, oraz stawienie im czoła. W jaki sposób to zrobić? Możesz np. zacząć je notować. Przelewając słowa na papier, zaczniesz je zauważać, a to początek drogi do podważania negatywnego myślenia na swój temat. Zacznij od odpowiedzi na pytanie Kiedy po raz pierwszy tak zaczęłam o sobie myśleć? To początek pracy nad uświadomieniem sobie, że myśli na temat siebie nie muszą być prawdą, że czasem myśli to tylko myśli.
Pisanie jest bardzo dobrym wstępem do systematycznej obserwacji siebie lub do terapii. Dlatego przy tych negatywnych myślach na swój temat, zacznij dopisywać sytuacje, wydarzenia, które przeczą tym negatywnym myślom. Komplementuj siebie, swoje zachowanie i działania. Oprócz tego, jeśli zastanawiasz się jak podnieść poczucie własnej wartości, możesz spróbować budowania pozytywnych relacji z ludźmi i bycia dobrą dla samej siebie. Pracą nad sobą będzie też nauka asertywności.
Niskie poczucie własnej wartości terapia – walcz o siebie
Wiesz już jak podnieść poczucie własnej wartości. Warto teraz zastanowić się nad tym, co przyczynia się do tego, że jest ono niskie. Wymienić tu należy:
- zniekształconą percepcję – zniekształcony obraz samej siebie;
- zniekształcenie tego, co udało ci się zaobserwować, oraz tego, co z tym zrobiłaś (zniekształcona interpretacja).
Niska samoocena prowadzi do zauważania wszystkiego, co utwierdzi cię w przekonaniu, że jesteś słaba. Wszystkie Twoje atuty oraz wszystko to, co pokazałoby ci, że jesteś coś warta, pomijasz. Jak jeszcze możesz podnieść poczucie własnej wartości? Jednym ze sposobów radzenia sobie z niską samooceną jest terapia. Szukanie pomocy jest formą dbania o samą siebie. Czasem jest to trudna droga, ale warta tego, co czeka na nas na jej końcu.
Na Your Voice znajdziesz specjalistów_ki z zakresu psychoterapii online pracujących w różnych nurtach. Specjalizujemy się w rozwiązywaniu problemów zgłaszanych przez kobiety z podejściem uwzględniającym ich perspektywę. Psychoterapię online z Your Voice możesz rozpocząc klikając tutaj: Zapisz się na terapię.